
این روزها کمتر کسی پیدا میشود که بین دو راهی انتخاب طاعون، بیگانه و سایر کتاب های آلبر کامو دو به شک نشده باشد. اگر اهل کتاب و کتابخوانی باشید حتما شما هم با خواندن برداشتهای فوقالعاده «آلبر کامو» (Albert Camus)، این نویسنده فرانسوی از اتفاقات جهان مسخ شدهاید. کتب ارزندهای که به بسیاری از سوالات زندگی و روند حاکم بر دنیا پاسخ میدهد.
این نویسنده شگفتانگیز و بزرگ فرانسوی، آلبر کامو، اولین آفریقایی سفید پوست است که جایزه نوبل را از آن خود کرد. خط نوشتاری این نویسنده در کتب ارزشمندش نه فقط یک سبک داستاننویسی، بلکه بیانگر بینش عمیق فلسفی اوست. موضوعی که منبع الهام سایر نویسندگان آن دوره شد.
شاید بیش از سایر آثار آلبر کامو، مرز باریکی که بین بدبینی و خوش بینی در طاعون و بیگانه به تصویر کشیده شده شما را جذب کند. اما این نویسنده بزرگ آثار ارزنده و کمتر شناخته شدهای دارد که کشف طرز فکر نویسنده در آنها خالی از لطف نیست. نقد امروز مروری بر آثار نابغه ادبیات فرانسه، آلبر کامو خواهد بود.
آلبر کامو در ۷ نوامبر ۱۹۱۳ در الجزایر تحت استعمار فرانسه متولد شد و دوران جوانی وی در دانشگاه الجزایر گذشت. کامو در سال ۱۹۵۷ به دلیل آثار مهم ادبی که وجه مشترک همه آنها روشنگری بود، موفق به دریافت جایزه نوبل شد. آن چیزی که کتاب های آلبر کامو را متمایز میکند شیوه بیان، لحن و فلسفه نهان در انتخاب موضوعات است.
کامو نوشتن را رسالت مهم خود میدانست و درباره این موضوع نقل قول جالبی از او وجود دارد:
“اگر کسی میخواهد باز شناخته شود، باید با صراحت بگوید که چه کسی است و چه میخواهد. اگر زبان به سخن نگشاید یا دروغ بگوید در تنهایی خواهد مرد و همه اطرافیان خود را گرفتار این فاجعه میکند. انسان اگر حقیقت را بگوید باز هم بیتردید خواهد مرد؛ اما پس از آن که هر آنچه از دستش برآمده انجام داده تا خودش و دیگران به حیات ادامه دهند.”
فلسفه با طعم آلبر کامو
تئوری و فلسفهای که کامو در قالب داستانهای پند آموزش به خورد مخاطب میدهد با ریاضتها و فلسفههای عجیب و غریب قبلی فرق دارد. در فلسفه آلبر کامو خبری از دنیا گریزی نیست و با وجود پرداخت به پوچی، خیلی از مفاهیم زندگی امید بخش تفسیر میشوند.
ویژگی مهمی که باعث پدید آمدن آثاری نظیر بیگانه از آلبر کامو میشود انتخاب شخصیتها و قهرمانهای اصلی از دل مردم است. در داستانهای کامو خبری از سوپر قهرمانهای دست نیافتنی نیست و طبقه متوسط و حتی ضعیف جامعه هدف قرار گرفتهاند. البته این موضوع تا حد زیادی به سبک زندگی کامو و طبقه خانوادهای که در آن رشد یافته بود مربوط میشود.
کامو و نمایش خوش رنگ و لعاب پوچی
شاید ریشه مفهوم پوچی در کتاب های آلبر کامو به دورهای از تاریخ که در آن زیسته است بر میگردد. کامو و تمام مردان و زنان همنسلِ او در فرانسه کمی قبل از جنگ جهانی اول یا در طول آن به دنیا آمدند. دوران نوجوانی کامو با رکود بزرگ اقتصادی همراه و زمانی که هیتلر روی کار آمد تازه وارد دوران جوانی شد.
کامو در کتاب “بیگانه” مفهوم پوچی را مطابق با تجربیات نسل خود تعریف میکند. او معتقد است تمام آن چه که این نسل پست شر گذاشته باعث به وجود آمدن نسل متفاوتی نسبت به نسلهای پیشین شده است. به زبان دیگر نسل آلبر کامو در قارهای رشد یافته بود که سرتاسرش را کشتار جمعی و تروریسم فرا گرفته بود.
شاید پوچی خوش رنگ و لعابی که در بسیار از کتاب های آلبر کامو مزمره میکنیم به خاطر بحران جنگ و خشونت آن دوره بوده باشد. همین موضوع باعث میشود تا کامو برای رفع بیماری تروریسم و جنگ در عصر حاضر نسخه متفاوتی ارائه دهد. نسخهای که به ما میگوید اگرچه امیدی به امیدواری نیست، اما چارهای جز امیدواری نداریم!
آثار آلبر کامو؛ یک سر و گردن بالاتر از آثار هم ردیف خود
اولین کتاب های آلبر کامو مثل انتشار “پشت و رو” و “طاعون” باعث شد تا انتظارات مخاطب فراتر برود. کامو هم این خواسته مخاطب را بی پاسخ نگذاشت و هر اثر او کامل کننده اثر قبلی شد. همین موضوع ایده اولیه برای انتشار سهگانه پوچی آلبر کامو شد. اگر طعم تلخ و شیرین فلسفه آلبر کامو نمک گیرتان کرده حتما سه گانه “پوچی بیگانه”، “کالیگولا” و “اسطوره سیزیف” را خواندهاید!
چیزی که باعث شده تا کتاب های آلبر کامو همیشه یک سر و گردن بالاتر از سایر کتب باشد نحوه پرداخت موضوعات است. موضوعاتی که همیشه دغدغه بشر بودهاند اما مورد بیتوجهی قرار گرفتهاند. مثل این سوال که آیا زندگی ارزش وقت گذاشتن را دارد؟ نتیجه زندگی در نهایت به این همه تلاش و سختی میارزد؟
البته این سوالات پیوسته در فلسفه معاد و توحید توسط انسان مورد پرسش قرار میگیرند. اما داستان از آنجایی شکل میگیرد که ذهن سوال پرور انسان پیشرفت کرده و سوالات مختلفی را مطرح میکند. سوالاتی که جهان پیرامون ما در برابر آن سکوت میکند! در همین لحظه پوچی در کتاب های آلبر کامو نظیر “بیگانه” زاده میشود.
ارائه راهکار به سبک آلبر کامو
نتیجه پوچی و پوچی و پوچی چیست؟ از دید آلبر کامو دنیای پوچ اطراف ما نباید ما را بدتر به پوچی بکشاند. که اگر چنین باشد مرگ و خودکشی عاقبت همه افرادی است که به نوعی بیهودگی در زندگی دچار میشوند. در عوض آلبر کامو برای جلوگیری از کشدار شدن این روند تلخ نسخه جالبی ارائه میکند.
اگر کتاب “بیگانه” را خوانده باشید متوجه نفوذ عمیق این دیدگاه نویسنده میشوید. کامو در این کتاب راهکار مناسبی برای مقابله با پوچی ارائه میدهد. از دید کامو خودکشی نوعی تسلیم و زانو زدن در برابر پوچی است. اگر قرار باشد تسلیم پوچی شویم چه عاید ما شده است؟
شاید به همین دلیل باشد که مطالعه کتاب های آلبر کامو در سنین حساس زندگی به همه توصیه میشود. آلبر کامو از دل پوچی به نقطه امید میرسد و مخاطب را به شیوه جادویی قانع میکند. این که با وجود درک درستی از پوچی، چرا آزادی و حیات ما قربانی خودکشی شود.
آثار رنگ به رنگ آلبر کامو در دنیای غریب امروز
کامو، عقیده داشت که انسانها در دنیایی بی معنی زندگی میکنند. همین مفهوم پوچی باعث میشد تا فلسفه نوشتار بسیاری از آثار آلبر کامو بر اساس نیستی باشد. با وجود این دیدگاه کامو هرگز دست از نوشتن نکشید و تا آخرین لحظات ۴۶ سالگی فلسفه جهان بینی خود را به وسیله آثار منتقل کرد.
اگر به رمان خارجی علاقه دارید پس بیایید به معروف ترین رمان های که کامو که منتشر کرده است نگاهی بیندازیم. آلبر کامو در طول این سالها رمانهای زیادی منتشر کرد. پشت و رو، طاعون، بیگانه، عیش، سو تفاهم، حکومت نظامی و طاغی از آثار معروف این نویسنده هستند که در سالهای ۱۹۳۷ تا ۱۹۵۱ منتشر شدند. اگر قرار باشد ویترینی از پر فروشترین کتاب های آلبر کامو داشته باشیم، برخی از محبوبترین آثار این مبتکر به ترتیب انتشار عبارتند از: